Αστερομάτα είναι η ψυχή της Ελλάδας

 

Ηλία Φιλιππίδη                                                 

Η συμμετοχή της Κλαυδίας Παπαδοπούλου με το τραγούδι «Αστερομάτα» στον διαγωνισμό της «Eurovision» 2025 ήλθε να ταράξει τα λιμνασμένα νερά της πνευματικής παρακμής μας. Η συμμετοχή της δεν συνοδευόταν από μία γενική αισιοδοξία για το αποτέλεσμα. Ακούγονταν αρνητικά σχόλια για την  παλαιομοδίτικη, μέχρι και θεούσικη ενδυμασία της που δεν ταίριαζε στην νεολαιϊστικη μέχρι και αντισυμβατική ατμόσφαιρα της Eurovision. Ήταν ξεκάθαρο, ότι η Κλαυδία δεν ήταν «εκ του κόσμου τούτου». Η συμμετοχή της σηματοδοτούσε την μάχη δύο διαφορετικών κόσμων. Η Κλαυδία πήγαινε να δώσει την μάχη με απίστευτο θάρρος και αυτοπεποίθηση ως νέα αμαζόνα, «ή ταν ή επί τας»!   

Ενοχλούσε ακόμη και η αρχέγονη ποντιακή φυσιογνωμία της, χωρίς αισθητικές επεμβάσεις προσώπου που αντιστοιχούν στα σύγχρονα αγγλοσαξονικά πρότυπα, με γυαλιά και μάλιστα «πατομπούκαλα», όπως τα χαρακτήρισε ο Γιώργος Λιάγκας. Μετά το αποτέλεσμα του Φεβρουαρίου, όπου το τραγούδι «Αστερομάτα» είχε έλθει πρώτο για την εκπροσώπηση της Ελλάδας στην Eurovision, ο Λιάγκας, με αφορμή, ότι το διεθνές σύστημα στοιχημάτων κατέτασσε την Ελλάδα στην 18η θέση, είχε σχολιάσει: «Διαφωνώ ….., ότι πρέπει να γίνονται εθνικοί τελικοί. Φέτος έγινε εθνικός τελικός και βγήκε ένα τραγούδι, το οποίο, όταν έλεγα, ότι θα πατώσει, λέγατε, ότι κακώς ο Λιάγκας δεν στηρίζει την Ελλάδα. Τώρα που το τραγούδι αυτό στα στοιχήματα είναι 18ο και ακόμα δεν έχουν βγει όλα τα τραγούδια των άλλων χωρών, πιστεύω, ότι είναι πρώτη φορά που θα πιάσουμε τον πάτο, του πάτου, ώ πάτε! Θα δούμε πρώτη φορά τον πάτο του βαρελιού, τον πάτο του πηγαδιού. Είναι ίσως η χειρότερη ελληνική συμμετοχή που έχουμε κάνει ποτέ…»(THETOC, 19-5-25).

Αυτό δυστυχώς δεν ήταν το μόνο «θάψιμο» της Κλαυδίας. Ο καλλιτεχνικός μάνατζερ Νίκος Μουρατίδης καλεσμένος στην διαδικτυακή εκπομπή «Γηροκομείο» του Ηλία Ψινάκη, είπε με τον ίδιο ευθύ αλλά ακόμη πιο προσβλητικό τρόπο: «Στην Eurovision θα φάμε μεγάλη π…(ακολούθησε μία πρόστυχη λέξη). Καλή η κοπελίτσα, καλό το τραγούδι, πώς πας τώρα με την Γενοκτονία των Ποντίων στο gay party της Eurovision; Gay party είναι η  Eurovision, που πας τώρα…». Ο Ηλίας Ψινάκης συμφωνεί και συμπληρώνει: «Μέσα στην ΕΡΤ δεν έχουν μυαλό πάντως, δεν έχουν καθόλου μυαλό»(Dnews 28-3-25).

Έχουν ενδιαφέρον όμως και τα όσα είπε ο Γ. Λιάγκας μετά την επιτυχία της Κλαυδίας: «… την πάτησα…,δεν το εκτίμησα σωστά από την αρχή…, ίσως εάν είχε 1-2 βδομάδες ακόμα αυτό το κορίτσι, με την δύναμη που έβγαλε η φωνή και η παρουσία της, μη σας πω ότι θα ερχόταν πρώτη….Για μένα το μεγαλύτερο μερίδιο επιτυχίας το έχει η δύναμη ψυχής, η ταπεινότητα και η φωνάρα η συγκλονιστική που τραγούδησε έτσι και ανατριχιάσαμε…Υποκλινόμαστε στο μεγαλείο το καλλιτεχνικό και της ψυχής αυτής της κοπέλας».  Πάντως ο Γ. Λιάγκας έπεσε για δεύτερη φορά έξω, όταν έλεγε: «….ανέλπιστο αποτέλεσμα, που δεν το περίμενε κανείς. Οποιος τώρα πει, ότι περίμενε, ότι θα βγει έκτη, θα πει ψέματα». Έπρεπε να βγει το αποτέλεσμα, για να αισθανθεί ο Γ. Λιάγκας την ανατριχίλα που προξενεί αυτό το τραγούδι; Γιατί άλλοι αισθάνθηκαν αυτήν την ανατριχίλα από την πρώτη φορά που το άκουσαν;

 Πράγματι το τραγούδι άξιζε μία ακόμη πιο ψηλή θέση. Σίγουρα όμως κάποια παράκεντρα σε δύο τουλάχιστον χώρες, η μία είναι η δική μας, θα επιχείρησαν, να… συγκρατήσουν τον ενθουσιασμό των ψηφοφόρων.

Μία πρόσθετη δυσκολία ήταν η γλώσσα που δεν ήταν η αγγλική. Με την πρώτη κυκλοφορία των διαφημιστικών γυρισμάτων οι εταιρείες στοιχημάτων κατέτασσαν την Ελλάδα στην 22η θέση με 25 συμμετοχές κρατών, με δεδομένο, ότι η Ευρωπαϊκή νεολαία έχει άλλα κριτήρια. Πάντως η Κλαυδία με το ποντιακό πείσμα της, τόνιζε τα θετικά αποτελέσματα που θα προκύψουν από την συμμετοχή της ανεξαρτήτως σειράς: «Με συγκινεί που πολλοί ξένοι προσπαθούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα για να πουν το τραγούδι και νομίζω ότι αυτή είναι πολύ ξεχωριστή νίκη για εμάς τους Έλληνες, γιατί είναι μια πολύ δύσκολη γλώσσα». Αυτός είναι ο βιωματικός πατριωτισμός.  Βεβαίως όλοι συμφωνούσαν, ότι η Κλαυδία διαθέτει ένα ισχυρό σωσίβιο: την φωνή της.

Τελικά ήλθε η μεγάλη έκπληξη: η Κλαυδία κέρδισε την 6η θέση προσφέροντας μας όχι απλώς ανακούφιση, αλλά εθνική υπερηφάνεια, ανεβάζοντας το πεσμένο μας ηθικό.

Οι στίχοι του τραγουδιού αποτελούν ένα εξαιρετικό ποίημα, το οποίο έχει ως εικόνα τον χωρισμό της κόρης από την μάνα, αλλά κατά βάθος αναφέρεται στην Γενοκτονία των Ποντίων από τους Κεμαλικούς Τούρκους το 1919. Τους στίχους έγραψε το ελληνικό μουσικό συγκρότημα ARCADE, το οποίο συνέθεσε και την μουσική μαζί με την Κλαυδία. Βεβαίως πρέπει να προσθέσουμε στην επιτυχία και την εξαιρετική οπτικοποίηση (σκηνοθεσία-χορογραφία) της σκηνικής παρουσίας από τον Φωκά Ευαγγελινό.

Το τραγούδι αποτελεί βασικά μία θρηνητική μπαλάντα, αλλά επιτυγχάνει να μην εκφράζεται ως μοιρολόι. Εξελίσσεται σε μνήμη αγάπης για τους αγαπημένους που χάθηκαν, χωρίς όμως να τους τοποθετεί στο παρελθόν, διότι η αγάπη δεν πεθαίνει. Η αγάπη κάνει αυτά τα πρόσωπα να ζουν, να είναι παρόντα στην ζωή μας. Αυτή την διαρκή παρουσία συμβολίζει η μορφή της μάνας που εμφανίζεται ως μία σιωπηλή συνομιλία.

Η μουσική συνδυάζει την λυρικότητα με την δωρικότητα της μουσικής μας παράδοσης και δένει απόλυτα με το εκτόπισμα της φωνής της Κλαυδίας. Εντυπωσιάζει η δύναμη που εκπέμπει  αυτό το τραγούδι, μια δύναμη που δεν θέλει ούτε να προκαλέσει ούτε να κάνει επίδειξη, αλλά εκπέμπει την αυτάρκεια, την σοβαρότητα και την αυτοπεποίθηση που καλύπτουν το βαθύ νόημα του περιεχομένου του. Η «Αστερομάτα» καθήλωσε με την μουσική, την φωνή και την εικόνα. Το τραγούδι αυτό δεν πήγε να «βρει» τους τηλεθεατές, αλλά αντιθέτως να ασκήσει απάνω τους την ελκυστική του δύναμη και να τους τραβήξει στον δικό του κόσμο. Έτσι το «περίεργο» παρουσιαστικό της Κλαυδίας λειτούργησε ψυχολογικά κατά θετικό τρόπο, αποσπώντας την προσοχή των τηλεθεατών από την γενική χαζοχαρούμενη ατμόσφαιρα της διοργανώσεως και καλώντας τους να νιώσουν, ότι αυτό το τραγούδι κρύβει μέσα του μία βαθύτερη βιωματική ιδιαιτερότητα.

Η «Αστερομάτα» σχηματίζει μέσα στην ψυχή του ανθρώπου μία κλίμακα βιωμάτων που ανεβάζουν τον άνθρωπο πάνω από την καθημερινότητά και την διασκέδαση.

Ο θρήνος γίνεται συνομιλία, η συνομιλία γίνεται αγάπη, η αγάπη γίνεται κραυγή, η κραυγή δεν επιστρέφει στον πόνο, γίνεται φως αναστάσεως, που αγκαλιάζει όχι μόνο τα αγαπημένα πρόσωπα αλλά και την αγαπημένη Πατρίδα που περιμένει!...

Χωρίς υπερβολή υποστηρίζουμε, ότι το τραγούδι, ως ποίημα και μουσική, αναβιώνει την επική παράδοση του ακριτικού κύκλου. Θα πρέπει να θεωρούμε τους Ποντίους και εννοούμε κυρίως του Ποντίους του σημερινού Πόντου, ως τους ακρίτες του Διαχρονικού Ελληνισμού. 

Το φως της «Αστερομάτας» καταύγασε τελικά τον Ελληνισμό σε όλον τον κόσμο. Μας θύμισε, ότι άλλο εξέλιξη και άλλο πρόοδος, ότι η πρόοδος δεν καταργεί τα διαχρονικά πρότυπα. Ο άνθρωπος δεν είναι ένα εφήμερον ζώον που ζει μόνο στο παρόν, έχει ανάγκη να ζει ταυτόχρονα και στα τρία επίπεδα του χρόνου: το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ο άνθρωπος είναι ένα διαχρονικόν ζώον, πατάει γερά στα πόδια του, όταν αισθάνεται, ότι τα πρότυπά του και οι ανάγκες του έχουν βαθειές ρίζες στο παρελθόν.

Μετά την επιτυχία της η Κλαυδία Παπαδοπούλου δήλωσε, ότι είναι υπερήφανη για τις ποντιακές ρίζες της και ότι μέσα στο αξιακό της σύστημα υπάρχουν οι αξίες και τα ιδανικά του Ποντιακού Ελληνισμού. Η Κλαυδία απέδειξε, ότι ένας άνθρωπος του πολιτισμού μπορεί να καθιερωθεί στο Ευρωπαϊκό στερέωμα, ακόμη και πέρα από αυτό, πατώντας γερά στις αρχέγονες πατρογονικές του ρίζες. Την συγχαίρουμε και την ευχαριστούμε για το θάρρος και το παράδειγμα που μας έδωσε!

O Ηλίας Φιλιππίδης έχει διατελέσει νομικός, πανεπιστημιακός κοινωνιολογίας και μέλος του προεδρείου της Διεθνούς Επιστημονικής Ενώσεως παγκοσμίου οικονομίας και παγκοσμίου πολιτικής (IWVWW), με έδρα το Βερολίνο.

Δημοσιεύθηκε στο  HUFFINGTON POST  31/05/2025.