Ο Μίκης Θεοδωράκης για την Χούντα και την σημασία της παιδείας και του πολιτισμού.

 

Μετά την πτώση της Χούντας ο Μίκης Θεοδωράκης έδωσε στην ΕΡΤ την παρακάτω συνέντευξη:

«Αυτό που φοβάται η άρχουσα τάξη περισσότερο από κάθε άλλο, είναι τον παιδευμένο λαό, τον λαό με παιδεία. Τον αγράμματο λαό δεν τον φοβάται καθόλου, τον πάει όπου θέλει. Ο μορφωμένος λαός, αυτός που έχει πολλές γνώσεις, είναι μία γενική υπόθεση, αναμφίβολα είναι ένας στόχος, αρκεί να προηγείται η ποιότητα. Από κάπου όμως ξεκινάει, όταν παίρνει συγκεκριμένη μορφή. Ξεκινάει από την ευαισθησία. Ο παιδευμένος άνθρωπος, αυτός που μπορεί να μπει στα μυστικά της τέχνης, να γίνει δηλαδή μύστης των έργων της τέχνης και των εκφράσεών της, αυτός είναι ανίκητος, αυτός είναι ελεύθερος άνθρωπος, αυτός δεν υποτάσσεται με τίποτα.

Έτσι ήταν οι Αθηναίοι, όταν ήταν μύστες, των μεγάλων μυστικών του Ικτίνου, του Αισχύλου, του Σοφοκλή και γιαυτό έγινε αυτό το θαύμα. Οι πνευματικοί άνθρωποι πριν την Χούντα, δεν μπορώ να πω, ότι είμαστε σαν την αρχαία Αθήνα, αλλά κάναμε κάτι, κάναμε σπορά. Βάζαμε, αυτούς που θέλανε, να αισθάνονται κάτι, ακόμη και αν δεν καταλάβαιναν ακριβώς τι ήταν αυτό. Μπορεί σήμερα ο απλός άνθρωπος να μη μπορεί να καταλάβει καλά-καλά, όταν ακούει «της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», αλλά έλαμπε το μάτι τους, ένιωθαν κάτι.

Με την Χούντα όλα αυτά καταστράφηκαν, όπως καταστράφηκε και αυτό το μεγάλο πολιτιστικό κίνημα των Λαμπράκηδων, που ήταν ένα πρωτότυπο κίνημα, δεν ήταν πολιτικό, μονοκομματικό κίνημα. Αυτό το κίνημα εργαζόταν και για την απελευθέρωση των ανθρώπων από την αμάθεια, την ανέχεια, από την βία, την αστυνομοκρατία, αλλά συγχρόνως έλεγε στον κάθε άνθρωπο, ότι εσύ είσαι υπεύθυνος για την δική σου παιδεία, την μόρφωσή σου, είσαι υπεύθυνος για τον άλλον.

Και δεν είναι μόνο, ότι κατεστράφη αυτό που έκανα εγώ,… η Χούντα το έκανε αυτό, η Χούντα το έκανε, διότι η Χούντα ήταν η προσωποποίηση της ασχήμιας, έφερε την ασχήμια, ήταν όλα ασχήμια. Θέλετε τον δικτάτορα; Θέλετε τον Παττακό; Και οι άλλοι και τα συνθήματά τους, όλα ήταν ασχήμια. Όταν ήμουν στην Ρώμη, σε μία συγκέντρωση, θέλοντας να παραφράσω την φράση του Γκάμσι, ότι η αλήθεια είναι επαναστατική, είπα: η ομορφιά είναι επανάσταση».  

Από το αρχείο της ΕΡΤ. Μεταδόθηκε στις 21 Απριλίου 2025.

Καταγραφή από Ηλία Φιλιππίδη.