Του καθηγητή κοινωνιολογίας Δρα Ηλία Φιλιππίδη
Στην Κρήτη η παράδοση είναι ακόμη ζωντανή. Για την Κρητική κοινωνία η παράδοση αποτελεί την δεσπόζουσα συλλογική πρόταση ζωής. Μάλιστα με τον χρόνο αυτή η δεσπόζουσα θέση της παραδόσεως ενισχύεται. Ως κρητική παράδοση εννοούμε:
α. την διατροφή
β. την αρχιτεκτονική
γ.τον λαϊκό πολιτισμό (χορός μαντινάδες, τραγούδι, έθιμα, ενδυμασίες)
δ. την διατήρηση ή αναβίωση εθίμων
ε. την υφαντική και
στ. την σύνδεση του συλλογικού τρόπου ζωής με το εορτολόγιο της Εκκλησίας.
Στην 20ετία 1960-80 κυριαρχούσε η μόδα του τσιμέντου. Δεν θα ξεχάσω την ιστορία, που μου αφηγήθηκε αργότερα, όταν σπούδαζα στην Γερμανία, ένας Κρητικός απο το Τυμπάκι. Ένας φίλος του, από τούς πρώτους μετανάστες στην Γερμανία σκέφθηκε να κάνει ένα δώρο στην μητέρα του. Της έστειλε λοιπόν τα χρήματα και της έγραψε, με αυτά να πληρώσει την επίστρωση της χωμάτινης αυλής του σπιτιού τους με τσιμέντο, για πιο καθαρά.
Ο γείτονας όμως δεν μπορούσε να ανεχθεί την κοινωνική αναβάθμιση του διπλανού σπιτιού. Έγραψε λοιπόν τα νέα στον γιο του, που ήταν και αυτός μετανάστης και του ζήτησε να στείλει χρήματα, για μία επίστρωση τσιμέντου και στην δική τους αυλή. Αλλά ο αθεόφοβος ήθελε και να πλειοδοτήσει. Είχε και ένα χωράφι 2 στρέματα. Η μπετονιέρα δούλεψε αρκετές ημέρες μέχρι να καλυφθεί και αυτή η έκταση με τσιμέντο!! Έτσι λοιπόν ο γείτονας ανακηρύχθηκε σε αναμφισβήτητο τσιμεντάρχη του χωριού!...
Σήμερα ευτυχώς το κοινωνικό γόητρο στην Κρήτη δεν συνδέεται με το ''λαϊκό" τσιμέντο αλλά την διαχρονική αριστοκράτισσα, την πέτρα!
Επίσης υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την εκμάθηση κρητικών χορών, ενώ επιτέλους αρχίζει να επιστρέφει η κρητική διατροφή τόσο στο τραπέζι των Κρητικών, όσο και στους καταλόγους των εστιατορίων και τούς μπουφέδες των ξενοδοχείων.
Βεβαίως η κρίση της παραδόσεως στην Κρήτη είχε προηγηθεί της οικονομικής και οφειλόταν στην αλλαγή του τρόπου ζωής των Κρητικών λόγω του καταναλωτισμού και του τουρισμού από την δεκαετία του 80 και μετά. Ήταν η εποχή, όπου γενικά η παράδοση εθεωρείτο υπόλειμμα της αγροτικής ζωής και όπου ως πετυχημένος εθεωρείτο ο Κρητικός ο οποίος είχε αφήσει πίσω του τις κακουχίες του παρελθόντος. Από κοινωνιολογικής απόψεως μπορούμε να πούμε, ότι το φαινόμενο της κρίσεως του Κρητικού πολιτισμού βρίσκεται στην δεύτερη, την σημερινή φάση. Η πρώτη φάση αφορούσε την γενική αμφισβήτηση της παραδόσεως, όχι μόνο από τον σύγχρονο καταναλωτικό και υλοκεντρικό τρόπο σκέψεως και ζωής, καθώς και τον τουρισμό,αλλά και από τα "εξελιγμένα " κόμματα, τα οποία ήθελαν να αντικαταστήσουν τα τοπικά πανηγύρια με "χοροεσπερίδες"!
Όμως η δεύτερη φάση της κρίσεως είναι η πλέον επικίνδυνη, όχι μόνο διότι συνεχίζεται και τώρα με την οικονομική κρίση, αλλά και διότι είναι ύπουλη και παραπλανητική. Πρόκειται για την σημερινή κυρίαρχη αντίληψη των Κρητών για την παράδοση, στην οποία μπορούμε να δώσουμε την ονομασία: διχοτομημένη παράδοση.
Η διχοτόμηση της παραδόσεως είναι μία παθολογική κατάσταση και συνιστάται στον διαχωρισμό του λαογραφικού χαρακτήρα της παραδόσεως (εξωτερικός χώρος) από την πνευματική και ηθική πλευρά της παραδόσεως (εσωτερικός χώρος).
Δυστυχώς έχει απλωθεί στην Κρήτη η αντίληψη, ότι παράδοση είναι μόνο ο εξωτερικός της χώρος και ότι αυτός άνετα μπορεί να συνδυασθεί με την ιδιοτέλεια, τον κοινωνικό τραμπουκισμό ακόμη και με την παραβατικότητα. Δηλ. κρατάμε ως παράδοση μόνο ότι μας είναι ευχάριστο και σχετίζεται με το φαγητό και το γλέντι και πετάμε στα σκουπίδια , ότι μας δημιουργεί υποχρεώσεις, όπως είναι η έννοια της αξιοπρέπειας γενικά η Κρητική πρεπιά. Το μεγαλυτερο λάθος πολλών Κρητικών σήμερα είναι η αντικατάσταση της αξιοπρέπειας από τον εγωισμό και της συλλογικότητας από την ιδιοτέλεια.
Όλο το πρόβλημα της Ελλάδας σήμερα οφείλεται στην κατάρρευση του αξιακού μας συστήματος, πολύ πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση, που είναι απλώς η συνέπεια.
Στην επιστήμη της Ελληνολογίας, την οποία έχουμε καθιερώσει για την στρατηγική μελέτη των προϋποθέσεων του ελληνικού μέλλοντος, ως πρώτη βασική προϋπόθεση θεωρούμε το ΠΑΝΩΣΗΚΩΜΑ, το οποίο περιλαμβάνει:
α. την αποκατάσταση της ενότητας της παραδόσεως με την επιβεβαίωση του ΗΘΟΥΣ, ως αναπόσπαστου στοιχείου της παραδόσεως
β. την αποκατάσταση της έννοιας της συλλογικότητας στην συνείδηση του μέσου Κρητικού και
γ. την ολοκλήρωση του οικοδομήματος του πολιτισμού μας με τρία απαραίτητα και καταληκτικά στοιχεία που είναι : η ΣΚΕΨΗ, η ΣΥΖΉΤΗΣΗ και ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ.
Στηριζόμαστε στην παράδοση, αλλά δεν μπορούνε να πάμε στο μέλλον μόνο με την παράδοση. Θα πρέπει επιπροσθέτως να μάθουμε να σκεπτόμαστε, να μάθουμε να συζητάμε και να προγραμματίζουμε το μέλλον της πατρίδας μας και αυτά θα πρέπει να τα μάθουμε ΟΛΟΙ μας!
Στην Κρήτη η παράδοση είναι ακόμη ζωντανή. Για την Κρητική κοινωνία η παράδοση αποτελεί την δεσπόζουσα συλλογική πρόταση ζωής. Μάλιστα με τον χρόνο αυτή η δεσπόζουσα θέση της παραδόσεως ενισχύεται. Ως κρητική παράδοση εννοούμε:
α. την διατροφή
β. την αρχιτεκτονική
γ.τον λαϊκό πολιτισμό (χορός μαντινάδες, τραγούδι, έθιμα, ενδυμασίες)
δ. την διατήρηση ή αναβίωση εθίμων
ε. την υφαντική και
στ. την σύνδεση του συλλογικού τρόπου ζωής με το εορτολόγιο της Εκκλησίας.
Στην 20ετία 1960-80 κυριαρχούσε η μόδα του τσιμέντου. Δεν θα ξεχάσω την ιστορία, που μου αφηγήθηκε αργότερα, όταν σπούδαζα στην Γερμανία, ένας Κρητικός απο το Τυμπάκι. Ένας φίλος του, από τούς πρώτους μετανάστες στην Γερμανία σκέφθηκε να κάνει ένα δώρο στην μητέρα του. Της έστειλε λοιπόν τα χρήματα και της έγραψε, με αυτά να πληρώσει την επίστρωση της χωμάτινης αυλής του σπιτιού τους με τσιμέντο, για πιο καθαρά.
Ο γείτονας όμως δεν μπορούσε να ανεχθεί την κοινωνική αναβάθμιση του διπλανού σπιτιού. Έγραψε λοιπόν τα νέα στον γιο του, που ήταν και αυτός μετανάστης και του ζήτησε να στείλει χρήματα, για μία επίστρωση τσιμέντου και στην δική τους αυλή. Αλλά ο αθεόφοβος ήθελε και να πλειοδοτήσει. Είχε και ένα χωράφι 2 στρέματα. Η μπετονιέρα δούλεψε αρκετές ημέρες μέχρι να καλυφθεί και αυτή η έκταση με τσιμέντο!! Έτσι λοιπόν ο γείτονας ανακηρύχθηκε σε αναμφισβήτητο τσιμεντάρχη του χωριού!...
Σήμερα ευτυχώς το κοινωνικό γόητρο στην Κρήτη δεν συνδέεται με το ''λαϊκό" τσιμέντο αλλά την διαχρονική αριστοκράτισσα, την πέτρα!
Επίσης υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την εκμάθηση κρητικών χορών, ενώ επιτέλους αρχίζει να επιστρέφει η κρητική διατροφή τόσο στο τραπέζι των Κρητικών, όσο και στους καταλόγους των εστιατορίων και τούς μπουφέδες των ξενοδοχείων.
Βεβαίως η κρίση της παραδόσεως στην Κρήτη είχε προηγηθεί της οικονομικής και οφειλόταν στην αλλαγή του τρόπου ζωής των Κρητικών λόγω του καταναλωτισμού και του τουρισμού από την δεκαετία του 80 και μετά. Ήταν η εποχή, όπου γενικά η παράδοση εθεωρείτο υπόλειμμα της αγροτικής ζωής και όπου ως πετυχημένος εθεωρείτο ο Κρητικός ο οποίος είχε αφήσει πίσω του τις κακουχίες του παρελθόντος. Από κοινωνιολογικής απόψεως μπορούμε να πούμε, ότι το φαινόμενο της κρίσεως του Κρητικού πολιτισμού βρίσκεται στην δεύτερη, την σημερινή φάση. Η πρώτη φάση αφορούσε την γενική αμφισβήτηση της παραδόσεως, όχι μόνο από τον σύγχρονο καταναλωτικό και υλοκεντρικό τρόπο σκέψεως και ζωής, καθώς και τον τουρισμό,αλλά και από τα "εξελιγμένα " κόμματα, τα οποία ήθελαν να αντικαταστήσουν τα τοπικά πανηγύρια με "χοροεσπερίδες"!
Όμως η δεύτερη φάση της κρίσεως είναι η πλέον επικίνδυνη, όχι μόνο διότι συνεχίζεται και τώρα με την οικονομική κρίση, αλλά και διότι είναι ύπουλη και παραπλανητική. Πρόκειται για την σημερινή κυρίαρχη αντίληψη των Κρητών για την παράδοση, στην οποία μπορούμε να δώσουμε την ονομασία: διχοτομημένη παράδοση.
Η διχοτόμηση της παραδόσεως είναι μία παθολογική κατάσταση και συνιστάται στον διαχωρισμό του λαογραφικού χαρακτήρα της παραδόσεως (εξωτερικός χώρος) από την πνευματική και ηθική πλευρά της παραδόσεως (εσωτερικός χώρος).
Δυστυχώς έχει απλωθεί στην Κρήτη η αντίληψη, ότι παράδοση είναι μόνο ο εξωτερικός της χώρος και ότι αυτός άνετα μπορεί να συνδυασθεί με την ιδιοτέλεια, τον κοινωνικό τραμπουκισμό ακόμη και με την παραβατικότητα. Δηλ. κρατάμε ως παράδοση μόνο ότι μας είναι ευχάριστο και σχετίζεται με το φαγητό και το γλέντι και πετάμε στα σκουπίδια , ότι μας δημιουργεί υποχρεώσεις, όπως είναι η έννοια της αξιοπρέπειας γενικά η Κρητική πρεπιά. Το μεγαλυτερο λάθος πολλών Κρητικών σήμερα είναι η αντικατάσταση της αξιοπρέπειας από τον εγωισμό και της συλλογικότητας από την ιδιοτέλεια.
Όλο το πρόβλημα της Ελλάδας σήμερα οφείλεται στην κατάρρευση του αξιακού μας συστήματος, πολύ πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση, που είναι απλώς η συνέπεια.
Στην επιστήμη της Ελληνολογίας, την οποία έχουμε καθιερώσει για την στρατηγική μελέτη των προϋποθέσεων του ελληνικού μέλλοντος, ως πρώτη βασική προϋπόθεση θεωρούμε το ΠΑΝΩΣΗΚΩΜΑ, το οποίο περιλαμβάνει:
α. την αποκατάσταση της ενότητας της παραδόσεως με την επιβεβαίωση του ΗΘΟΥΣ, ως αναπόσπαστου στοιχείου της παραδόσεως
β. την αποκατάσταση της έννοιας της συλλογικότητας στην συνείδηση του μέσου Κρητικού και
γ. την ολοκλήρωση του οικοδομήματος του πολιτισμού μας με τρία απαραίτητα και καταληκτικά στοιχεία που είναι : η ΣΚΕΨΗ, η ΣΥΖΉΤΗΣΗ και ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ.
Στηριζόμαστε στην παράδοση, αλλά δεν μπορούνε να πάμε στο μέλλον μόνο με την παράδοση. Θα πρέπει επιπροσθέτως να μάθουμε να σκεπτόμαστε, να μάθουμε να συζητάμε και να προγραμματίζουμε το μέλλον της πατρίδας μας και αυτά θα πρέπει να τα μάθουμε ΟΛΟΙ μας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου