του Δρα Ηλία Φιλιππίδη, καθηγητού κοινωνιολογίας.
1. Καθε πέρσυ και καλύτερα;
Eυχαριστώ τον Θεό, που πήγα σχολείο πριν από την Χούντα και έζησα την Χρυσή δεκαετία της μεταπολεμικής Ελλάδας, 1955-65.Πριν από την Χούντα η Ελλάδα ήταν μια άλλη πραγματικότητα.
Ασφαλώς υπήρχαν προβλήματα και πτώχεια. Όμως κυριαρχούσαν η ελπίδα για το μέλλον, η έφεση για δημιουργία, ο πολιτισμός.
Δεν περνούσε εβδομάδα χωρίς ο διεθνής τύπος να ασχοληθεί με κάποιον διάσημο Έλληνα, από τους τόσους που μεσουρανούσαν στο στερέωμα της διεθνούς δημοσιότητας. Πότε με τον Γεώργιο Παπανικολάου, τον Δημήτρη Μητρόπουλο, την Μαρία Κάλλας, τον Σπύρο Σκούρα, πότε με τον Αριστοτέλη Ωνάση, τον Νιάρχο, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζηδάκη, τον Γιάννη Ξενάκη, τον Ιόλα, την Νάνα Μούσχουρη , τον Ντέμη Ρούσσο, τον Ζόρζ Μουστακί, την Κατίνα Παξινού, την Μαρία Φαραντούρη, την Μελίνα Μερκούρη.
Αναδείξαμε και διανοουμένους: τον Κώστα Αξελό,τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον Νίκο Πουλαντζά, τον Κώστα Παπαϊωάννου ,τον Παναγιώτη Κονδύλη.
Υπήρχαν και άλλα αστέρια του πολιτισμού ,τα οποία θα αναγνωρίζονταν διεθνώς αργότερα: ο Μάρκος Βαμβακάρης , ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Γιάννης Παπαϊωάννου και άλλα, που περιμένουν ακόμη την διεθνή αναγνώριση τους, όπως ο Στέλιος Καζαντζίδης και ο Νίκος Ξυλούρης.
Άξιζαν το Βραβείο Νόμπελ οι ποιητές μας: Κωστής Παλαμάς, Κωνσταντίνος Καβάφης, Άγγελος Σικελιανός καθώς και ο Νίκος Καζαντζάκης. Όμως οι εθνικές μας περιπέτειες, οι μισαλλοδοξίες μας και οι προσωπικής αντιζηλίες το στέρησαν τόσο από αυτούς όσο και από την Ελλάδα.
Μόνο αφού ηρέμησαν τα πράγματα , αξιώθηκαν τελικά το Νόμπελ ο Γεώργιος Σεφέρης (1963) και ο Οδυσσέας Ελύτης (1979).
Τα λέμε αυτά, διότι τότε η Ελλάδα ήταν σε άνοδο σε όλους τους τομείς, ενώ σήμερα κατρακυλάει στην παρακμή. Πρέπει να τα λέμε αυτά στους νέους μας, για να καταλάβουν, ότι η Ελλάδα μας δεν είναι η κουρελού που βλέπουν σήμερα, ήταν μία ανερχόμενη ποιοτική κοινωνία και δεν μιλάμε για το «παρελθόν» αλλά για εποχές που ζήσαμε εμείς, που ευθυνόμαστε για τα σημερινά μας χάλια.
Δεν θα μπορέσουμε να βγούμε από το τέλμα της γενικής αποτυχίας, εάν πρώτα εμείς, μετά και οι νέοι μας, δεν πιστέψουμε στις δυνάμεις μας, και δεν προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε αυτές τις δυνάμεις.
Βασική προϋπόθεση γι’ αυτή την συλλογική αυτοπεποίθηση και την αξιοποίηση των δυνάμεων μας είναι η διάκριση ανάμεσα στην έννοια της πατρίδας και στα αίτια της κακοδαιμονίας μας.
Η Ελλάδα είναι η πατρίδα μας, η μάνα που μας γέννησε. Η Ελλάδα είναι το θησαυροφυλάκιο ενός τεράστιου διαχρονικού πολιτισμού και του υψηλότερου αξιακού συστήματος, που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα και το οποίο δεν πρόκειται να ξεπερασθεί, ακόμη και αν ο άνθρωπος κατακτήσει ολόκληρο το σύμπαν!
Τα αίτια της παρακμής μας αφορούν τον τρόπο, που διαχειρισθήκαμε τις τύχες της πατρίδας μας τα τελευταία 36 χρόνια.
2. Η παλαιά Κρήτη
Ευχαριστώ επίσης τον Θεό, που πρόλαβα την παλαιά Κρήτη της πρεπειάς, της αρχοντιάς και της μεγαλοσύνης, την Κρήτη του βιούμενου πολιτισμού.Η Κρήτη μέχρι το 1978, που την πρωτογνώρισα, διατηρούσε ακόμα το παλαιό της ήθος, παρόλο που είχε αρχίσει η επέλαση του τσιμέντου, της τουριστικής εκμεταλλεύσεως, της άναρχης δομήσεως, των μικροαστικών προτύπων του στερημένου καταναλωτισμού, του εύκολου χρήματος, της ψευτομαγκιάς και της επιδεικτικότητας.
Ο παλαιός Κρητικός εντυπωσίαζε με την ωριμότητα, την συνειδητότητα, την υπευθυνότητα και την αξιοπρέπεια του χαρακτήρα του.
Μιλάμε για τον μέσο Κρητικό και μάλιστα τον αγρότη και τον κτηνοτρόφο ανεξαρτήτως βαθμού εκπαιδεύσεως.
Ο παλαιός Κρητικός, στην ιδανική του μορφή, η οποία όμως όριζε το μέτρο της πρεπειάς, συνδύαζε τον έντονο ψυχισμό του με τον αυτοέλεγχο και την τραχειά ζωή με την ποιητικότητα της εκφράσεως. Επρόκειτο για μια εντυπωσιακή ισορροπία, η οποία φανέρωνε μία δουλευμένη προσωπικότητα.
Η κρητική πρεπειά δεν ήταν μόνο μία ατομική αρετή άλλα και μία κοινωνική, μία συλλογική στάση ζωής, η οποία προϋπέθετε τον αλληλοσεβασμό. Ο αλληλοσεβασμός προϋπέθετε την αυτο-εκτίμηση, την αξιοπρέπεια και η αξιοπρέπεια την αιδώ, την ντροπή.
Ο παλαιός Κρητικός διέθετε ένα σμιλευμένο λόγο, πρόσεχε την κάθε του λέξη. Ό,τι έλεγε και ό,τι έκανε,το θεωρούσε «ακριβό», του έδινε ο ίδιος αξία, διότι αυτή η αξία αποτελούσε τον προσωπικό του πλούτο και όχι το χρήμα και τα υλικά αγαθά.
Σε αυτό το φαινόμενο των παραδοσιακών προτύπων, ως κοινωνιολόγος, δίνω το όνομα αξιακή ενσωμάτωση του πλούτου.
Αν αναλύσουμε το ήθος του παλαιού Κρητικού, θα διαπιστώσουμε, ότι ο αυτοέλεγχος και ο συγκροτημένος τρόπος της συμπεριφοράς του προϋποθέτει μια δομημένη και σταθερή συνείδηση, η οποία δεν μεταλλάσσεται αναλόγως των περιστάσεων.
Η δομή της Κρητικής συνειδήσεις στηριζόταν σε έναν άξονα τριών ιεραρχημένων σπονδύλων, που ήταν:
· Η αξιοσύνη (η υπεροχή των αξιών και η υπέρτατη σημασία του ήθους)
· Ο τρόπος ζωής, ο οποίος στηριζόταν στην αρχή του «κατ’αξίαν ζήν»
Ο τρόπος ζωής στοιχειοθετεί την κοινωνική προσωπικότητα του ανθρώπου και αφορά τον τρόπο που κινούμαστε μέσα στην κοινωνία, το πώς συμπεριφερόμαστε στους άλλους.
· Τα μέσα ζωής αναφέρονται στην καθημερινή δραστηριότητα του βιοπορισμού
Αν η Κρητική ιστορία έχει ένα μεγαλείο, αν ο Κρητικός πολιτισμός προτάσσει την ελευθερία και την μεγαλοσύνη, είναι διότι η προσωπικότητα του παλαιού Κρητικού θέτει τον τρόπο ζωής πάνω από τα μέσα ζωής και διότι ανάγει το ήθος και τις αξίες σε σκοπό και νόημα ζωής.
3. Τι πρέπει να κάνουμε
Χωρίς να ρωτήσουμε τα πολιτικά κόμματα, μπορούμε ως Έλληνες και πολίτες να συμφωνήσουμε σε επιστημονική βάση, ότι η ελλαδική κρίση εκτείνεται σε τρία επίπεδα:α. έλλειμμα αποτελεσματικότητας ( παραγωγικότητας, διεθνούς ανταγωνισμού, αξιοποιήσεως συγκριτικών πλεονεκτημάτων, εξωτερικής πολιτικής)
β.έλλειμμα λειτουργικότητας (έχουμε ένα άχρηστο, σπάταλο κράτος και ένα τριτοκοσμικό πολιτικό σύστημα βουτηγμένο στην διαφθορά)
γ. καθίζηση ποιότητας
Η κρίση διαπερνά εξίσου την κοινωνία μας, τους θεσμούς, την οικονομία, τον κρατικό μηχανισμό και το πολιτικό σύστημα. Κοινός παρονομαστής είναι η καθίζηση και όχι απλώς το έλλειμμα ποιότητας.
Στο σημεία αυτό πρέπει να προσέχουν πολύ οι Κρητικοί, για τους παρακάτω λόγους:
α. η Κρήτη έχασε βαθμιαία την πρωτοπορεία της στο ιστορικό γίγνεσθαι της Ελλάδας .Την είχε μόνιμα για 50 χρόνια (1870-1920) με την ευρωπαϊκή προβολή του Κρητικού ζητήματος, την αυθόρμητη και ηρωική συμμετοχή των Κρητών αγωνιστών στον Μακεδονικό αγώνα και την πολιτική έκλαμψη του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Την έχασε για τέσσερις λόγους:
α.α. Δυστυχώς ο Ελ. Βενιζέλος δεν μπόρεσε να δημιουργήσει ένα μόνιμο, σύγχρονο πολιτικό σύστημα στο πλαίσιο της αβασίλευτης δημοκρατίας, όπως ο πρωτόγονος Κεμάλ Ατατούρκ στην γειτονική Τουρκία. Το μυστικό της επιτυχίας του Κεμάλ βρίσκεται στο γεγονός, ότι δεν στηρίχθηκε σε εξωτερικές δυνάμεις, σε αντίθεση με τον Βενιζέλο.
α.β . Ο Τσόρτσιλ ήταν αυτός, ο οποίος μεθόδευσε με διάφορους τρόπους την πτώση της Κρήτης στα χέρια των Γερμανών, όπως απέδειξα στο βιβλίο μου «Κρήτη 1941-Η «παράδοσή» της από τον Τσόρτσιλ στον Χίτλερ». Ιωλκός 2007.
Αν είχε μείνει η Κρήτη ελεύθερη, θα εξασφαλιζόταν η συνέχεια του ελληνικού κράτους και θα είχε αποφευχθεί ο Εμφύλιος.
Στην συνέχεια η δημοκρατικότητα των Κρητικών απορροφήθηκε από τον κομματισμό. Οι Κρητικοί ήταν πλέον δεδομένοι και η υπερηφάνεια τους ικανοποιείτο με την υπουργοποίηση μερικών Κρητικών, οι οποίοι λειτουργούσαν ως φεουδάρχες, υποβιβάζοντας ακόμη περισσότερο τον πολιτικό πολιτισμό του τόπου τους.
α.δ. Έτσι στον 20στόν αιώνα η Κρήτη ακολούθησε μία καθοδική ποιοτική πορεία από την εθνική έξαρση και τον πατριωτισμό, στον κομματισμό και τελικά στον ατομισμό, στον καταναλωτισμό, ακόμη και στην ιδιοτέλεια, μέχρι και την παραβατικότητα.
Η οικονομική ανάπτυξη της Κρήτης, ο τουρισμός και οι επιδοτήσεις όχι μόνο δεν ανέκοψαν την ποιοτική πτώση της Κρητικής κοινωνίας αλλά την επέτειναν αφαιρώντας την προτεραιότητα από τις αξίες και προσφέροντας την στα υλικά αγαθά, την επίδειξη και τον κοινωνικό τραμπουκισμό.
Παράλληλα παρατηρούνται τρεις θετικές εξελίξεις, που διασώζουν και αναβιώνουν τα παραδοσιακά στοιχεία, όπως η αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για τις μαντινάδες και τους παραδοσιακούς χορούς καθώς και για το κτίσιμο με πέτρα και την παραδοσιακή διατροφή.
Δυστυχώς όμως δεν μπορούμε να μιλήσουμε για επιστροφή στην ποιότητα της παραδόσεως, διότι στην σημερινή Κρήτη επιβιώνουν μόνο τα εξωτερικά στοιχεία της παραδόσεως και κυρίως όσα έχουν σχέση με την διασκέδαση, ενώ παραβιάζονται τα εσωτερικά στοιχεία της παραδόσεως, που είναι η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ και το ΗΘΟΣ. Στην Κρήτη θριαμβεύουν τα έθιμα αλλά υποβιβάζεται η ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων και ο σεβασμός των αξιών.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας ΝΕΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ, ποιοτικός, πατριωτικός και αναπτυξιακός, ο οποίος χωρίς εξάρτηση από τα κόμματα, θα προβάλλει το ΟΡΑΜΑ μιας νέας ελληνικής ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΕΩΣ, αλλά αυτή την φορά εδραιομένης πάνω στο μόνο στέρεο θεμέλιο, που είναι το ΗΘΟΣ, ατομικό και συλλογικό.
Θέλουμε να πιστεύουμε, ότι στην Κρήτη δεν έχει σβήσει η φλόγα της ποιότητας.
Δυο είναι τα πλέον έκδηλα συμπτώματα της παρακμής μας: η έλλειψη προτύπων και η έλλειψη κοινωνικών ταγών (Μπροστάρηδων). Επειδή δεν μπορούμε να περιμένουμε, πότε θα γεννηθεί ο επόμενος Βενιζέλος, επιβάλλεται όλοι εμείς, ως τοπικές κοινωνίες, να οργανωθούμε σε ποιοτική βάση και να αναδείξουμε την Κρήτη σε ΜΠΡΟΣΤΑΡΗ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ και σε ΝΑΥΑΡΧΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ!
filippidis103@yahoo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου